Blog

Dla gitarzystów znajomość czytania nut oraz gryfu to kluczowe umiejętności, które otwierają nowe możliwości w muzyce. W MusicVox Studio w Krakowie pomagamy uczniom rozwijać te zdolności poprzez praktyczne ćwiczenia i pomocne zasoby, ułatwiając poruszanie się po nutach i opanowanie gryfu. W tym artykule omówimy najważniejsze wiadomości dotyczące znajomości dźwięków w muzyce oraz zrozumienia gryfu gitary. W kolejnych artykułach tej serii omówimy teorię dotyczącą rozumienia nut w muzyce oraz skuteczne ćwiczenia, które pomogą w doskonaleniu czytania nut na gitarze.

Dlaczego znajomość gryfu gitary i czytanie nut są ważne?

Umiejętność czytania nut i znajomość gryfu pozwala gitarzystom grać z pewnością w różnych stylach muzycznych, współpracować z innymi muzykami i skutecznie improwizować. Znajomość gryfu ułatwia szybkie znajdowanie nut, a umiejętność czytania nut umożliwia interpretację i grę każdej napisanej muzyki. Razem te umiejętności stanowią solidną podstawę do muzycznego rozwoju.

Gama C-dur, Oktawa czyli muzyczny alfabet

Dźwięki w muzyce można łatwo zrozumieć i zapamiętać, porównując je do alfabetu. Tak jak w alfabecie mamy litery, które tworzą słowa w określonej kolejności (A, B, C, D itd.), tak w muzyce mamy dźwięki, które tworzą melodie. Nasz muzyczny alfabet składa się jednak tylko z 7 dźwięków kolejno: „A”, przez „B”, „C”, „D”, „E”, „F”, „G” i znowu wraca do „A”. Każdy z tych dźwięków pełni określoną rolę, a ich kolejność tworzy harmonijną strukturę, podobnie jak litery w słowie. Strukturę tę można nazwać w tym kontekście skalą diatoniczną. Właśnie dzięki tej regularności i powtarzalności łatwiej zapamiętać dźwięki i ich relacje.

Gama C-dur, czyli najprostsza skala diatoniczna składająca się z dźwięków w odpowiedniej kolejności: C, D, E, F, G, A, B. Jest też podstawą do zrozumienia układu dźwięków na gryfie gitary oraz rozpoczęciu nauki grania prostych melodii (również z nut).

Oktawa w muzyce to odległość między dwoma dźwiękami, z których jeden jest dokładnie dwa razy wyższy (lub niższy) od drugiego. Na przykład, jeśli zaczniemy od dźwięku „C” i przejdziemy przez siedem kolejnych dźwięków (C, D, E, F, G, A, B), wrócimy z powrotem do „C” — ale będzie to wyższy dźwięk. Ta różnica wysokości między dwoma dźwiękami o tej samej nazwie to właśnie oktawa.

Gama C-dur w zapisie nutowym wygląda następująco:

Warto zaznaczyć, że w polskiej i zachodnioeuropejskiej literaturze muzycznej nazwy dźwięków „B” i „H” mają odmienne znaczenia. W Polsce (i krajach niemieckojęzycznych) w tzw. szeregu diatonicznym po dźwięku A występuje H, a następnie C z kolejnej oktawy, przy czym „B” oznacza dźwięk H obniżony o półton. Natomiast w konwencji „angielskiej” po dźwięku A następuje B, a dźwięk H nie występuje; obniżony o półton dźwięk B nazywa się „B flat” (B♭).

Ile jest dźwięków w obrębie oktawy?

Omówione wcześniej dźwięki to nie wszystkie dźwięki, które znajdują się w obrębie jednej oktawy, czyli między C i C, co można łatwo zauważyć patrząc na klawiaturę fortepianu na ilustracji powyżej. Pomiędzy kolejnymi białymi klawiszami, które tworzą naszą gamę, znajdują się jeszcze klawisze czarne. Są to dźwięki powstające po podwyższeniu lub obniżeniu któregoś ze składników gamy. Osiąga się to za pomocą tzw. znaków chromatycznych: # – krzyżyka, który podwyższa dźwięk o pół tonu i b – bemola, który go o pół tonu obniża:

Czym jest „półton”? Najprościej mówiąc, to odległość między sąsiednimi dźwiękami, na przykład między C i C#, F i F#, bA i A itp. Skoro mamy półton, to czy istnieje też cały ton? Tak, cały ton składa się z dwóch półtonów i jest odległością między dźwiękami oddzielonymi jednym klawiszem, na przykład między C a D, G a A, F# a G#. Warto zauważyć, że każdy czarny klawisz może mieć dwie nazwy – na przykład możemy podwyższyć dźwięk D o półton, uzyskując D#, lub obniżyć dźwięk E o półton, otrzymując bE, co oznacza ten sam dźwięk.

W zapisie nutowym są to dwa różne dźwięki, ale w praktyce – brzmią identycznie. Zjawisko to nazywamy enharmonią, i choć nie będziemy go tutaj szczegółowo omawiać, jeśli chcesz dowiedzieć się więcej zapraszamy na zajęcia do MusicVox Studio w Krakowie, gdzie uczymy teorii muzyki na każdym poziomie. Bystrzejszy obserwator dostrzeże, że między dźwiękami E-F oraz B-C nie ma czarnych klawiszy – są to tzw. półtony naturalne.

Dźwięki na gryfie gitary

W jednej oktawie mamy więc 12 dźwięków, ułożonych kolejno jako:
C, C# (bD), D, D# (bE), E, F, F# (bG), G, G# (bA), A, A# (bB), B.
Taki zestaw nazywamy skalą chromatyczną. Gdy oktawa się kończy, zaczyna się kolejna, i tak w nieskończoność. Odległość między sąsiednimi dźwiękami to półton (co odpowiada jednemu progowi na gryfie gitary).

Łącząc tę wiedzę z nazwami strun gitary, możemy określić każdy dźwięk na gryfie. Na przykład pierwsza, najcieńsza struna to E, gdy jest nastrojona poprawnie. Naciskając ją na pierwszym progu, otrzymujemy dźwięk o pół tonu wyższy, czyli F. Na drugim progu jest F#, na trzecim G, i tak dalej. To samo dotyczy innych strun – liczymy od dźwięku pustej struny i przesuwamy się wyżej.

Dźwięki powyżej XII progu mają te same nazwy co dźwięki na pustych strunach, lecz są o oktawę wyżej. Zatem dźwięk na XIII progu odpowiada dźwiękowi na pierwszym progu, na XIV – drugiemu, i tak dalej.

Nauka gryfu gitary oraz czytania nut w MusicVox Studio w Krakowie

W tej części omówiliśmy podstawy dot. teorii muzyki oraz jak rozumieć gryf gitary. W następnym artykule powiemy sobie jakie ćwiczenia możemy wykonywać, by nauka gryfu gitary oraz czytania nut była jak najprzyjemniejsza i efektywna.

Jeśli chcesz udoskonalić swoje umiejętności gry na gitarze to poznanie gryfu gitary oraz nauka czytania nut są niezbędne. W MusicVox Studio Kraków oferujemy kompleksowe lekcje gry na gitarze, które skupiają się na tych umiejętnościach, pomagając Ci nabrać pewności w grze na różnorodnym repertuarze. Nasi doświadczeni nauczyciele zapewniają indywidualne podejście, ćwiczenia praktyczne oraz wartościowe materiały wspierające rozwój muzyczny.

Skontaktuj się z nami w MusicVox Studio Kraków, aby uzyskać więcej informacji o naszych lekcjach gry na gitarze. Dołącz do nas i rozwijaj swoje umiejętności muzyczne!